Rouwen heeft tijd nodig
“Als er een kind met een handicap wordt geboren," zegt Gwen Whiting, "vinden we het normaal dat je als ouders de eerste zes weken bang, verward en radeloos bent. Je mag er vervolgens een jaar om rouwen. En daarna verwacht iedereen dat je er wel overheen bent."
Maar volgens Whiting past rouwen helemaal niet in een keurig tijdschema. En als je het rouwproces niet zijn natuurlijke gang laat gaan, kan verdriet echt verwoestend zijn.
Gwen Whiting is psychiatrisch verpleegkundige en weet veel over de emotionele reis die je tijdens het rouwproces doormaakt. Zij zegt dat mensen het beste functioneren als ze in balans zijn, dus als hun gevoelens, gedachten, handelingen en overtuigingen met elkaar overeenkomen. Bij een verlies, zoals de geboorte van een gehandicapt kind, wordt de wereld zoals die ‘zou moeten zijn’ uit balans gebracht.
"Je denkt dat je gelukkig zou moeten zijn omdat je kindje leeft. Maar er is iets gebeurd dat net zo moeilijk is om mee om te gaan als een overlijden. Je had zoveel dromen voor je kind. Dus hoe ga je om met het krijgen van een kindje dat die dromen aan diggelen slaat?"
In de ideale wereld geven we onze oude dromen op en creëren we gewoon weer nieuwe. Dat is ook het doel van een rouwproces. Maar Whiting merkt maar al te vaak dat mensen hun verdriet verstoppen in een poging het te laten verdwijnen. "Gevoelens zijn nodig om te genezen,” zegt ze, “maar tegelijkertijd maken die gevoelens ons bang."
Volgens Whiting laat verdriet je voelen hoe kwetsbaar, risicovol maar ook waardevol het leven is. Ze beschrijft de vier niveaus van ontkenning die ouders vaak ervaren na de geboorte van een kind met een handicap:
- Ontkenning van het feit: "Mijn kind is in orde, je verbeeldt het je maar."
- Ontkenning van de conclusies van het medisch personeel: “Ze hebben het vast mis.”
- Ontkenning van de impact van de diagnose: "Ons leven zal niet veranderen.”
- Ontkenning van gevoelens: "Ik hoef geen pijn te voelen."
Ontkenning en ongerustheid gaan vaak hand in hand, zegt Whiting. Ouders die zichzelf altijd als sterk en onoverwinnelijk zagen, voelen zich plotseling kwetsbaar. Ongerustheid is de moeilijkste van alle emoties. Maar het is de ongerustheid die je de energie geeft die nodig is om de ontkenning los te laten en die je de ruimte biedt om de vier emoties van het rouwproces te doorleven: woede, angst, schuldgevoel en depressie.
Woede leidt tot gedachten als: “Dit is niet eerlijk, het is niet rechtvaardig. Waarom ik?"
Angst kun je voelen op verschillende manieren. Je kunt bang zijn voor kwetsbaarheid, voor verlatenheid en voor afwijzing. Je vraagt je af: "Moet ik nog een kind nemen? Moet ik ervoor kiezen om van dit kind te houden?"
Schuldgevoel kan zich richten op jezelf ("Het is mijn schuld.”) maar ook op het grotere geheel (“Heeft het leven eigenlijk wel zin?")
Depressie en sombere gevoelens maken dat je je eigen competentie in twijfel trekt en vraagtekens zet bij wat je kunt. "Het maakt niet uit wat ik doe, ik heb toch geen invloed op de belangrijkste dingen in mijn leven.”
Loop je in een van deze gebieden tegen problemen aan? Dan is dat een teken dat er nog zaken niet volledig zijn verwerkt. Je moet voortdurend bezig zijn met ‘veranderingswerk’ zegt Whiting, en daarin moet je meegroeien met je kind. Ouders hebben namelijk niet alleen dromen over de babytijd, ze dromen ook over hun zoon of dochter tijdens de kindertijd, de tienerjaren en de volwassenheid. Terwijl hun eigen kind door elk van deze fases gaat, moeten ouders steeds opnieuw rouwen om het kind waar ze ooit van droomden.
Wanneer ouders hun gevoelens niet langer verstoppen maar omarmen, zegt Whiting, dan begint de echte verwerking. Ze definieert verwerken als het vermogen om de impact van het verlies te beperken. De verwerking begint pas als je erkent dat het verlies weliswaar nog steeds pijn doet, maar niet langer allesoverheersend is.
CdLS Outreach USA, published on 9 aug. 1988
