Onderwijs, wat is er mogelijk?

Recht op onderwijs

Het recht op onderwijs wil zeggen: toegankelijk onderwijs, voor iedereen, een leven lang.

Sinds 2016 geldt in Nederland het VN-verdrag handicap. Dit VN-verdrag beschermt de rechten van mensen met een langdurige lichamelijke, psychosociale, verstandelijke of zintuigelijke beperking. Het College voor de Rechten van de Mens controleert als toezichthouder of de overheid zich aan de uitvoering van dit verdrag houdt. Volgens het VN-verdrag handicap hebben mensen met een beperking het recht om mee te kunnen doen in de samenleving, net als ieder ander. Daarbij hoort ook het recht op onderwijs. In Nederland zie je dit ook terug in het kader van passend onderwijs én de ontwikkeling naar inclusiever onderwijs.

Passend onderwijs

In Nederland hebben we sinds 2014 de Wet passend onderwijs. Het doel van de Wet passend onderwijs is dat voor alle leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte zo passend mogelijk onderwijs wordt gerealiseerd. De wet gaat over het stelsel van voorzieningen voor leerlingen, die extra ondersteuning nodig hebben in het basis onderwijs en in het middelbaar beroepsonderwijs.

De wet moet ervoor zorgen dat leerlingen met een beperking zo veel mogelijk naar een 'gewone' school gaan. Een school voor speciaal onderwijs is er voor leerlingen die heel speciale extra zorg nodig hebben.

Normaal (basis)onderwijs:

Kinderen met een ontwikkelingsachterstand of een verstandelijke beperking kunnen onderwijs volgen op de basisschool.  Hiervoor zijn aanpassingen op school mogelijk. Uw kind kan in de klas extra begeleiding krijgen en de leerkrachten ook. Dat zijn de taken van een ontwikkelingsondersteuner. Hij/zij begeleidt uw kind in de klas, en ondersteunt tegelijkertijd de leerkrachten bij het les geven aan uw kind.

Voor ondersteuning binnen het basisonderwijs hebt u een 'Rugzakje' of zorgarrangement nodig.

Speciaal (basis)onderwijs Gaat uw kind naar een school voor speciaal basisonderwijs? Of naar een school voor speciaal voortgezet onderwijs? Heeft uw kind meer zorg en aandacht nodig dan de andere leerlingen in de klas? Dan kunt u de hulp inschakelen van de dienst 'Intensief te begeleiden leerlingen' (IBL). Het speciaal onderwijs is voor kinderen van 4 tot 20 jaar. Er is een speciale bekostiging voor ondersteuning in het speciaal onderwijs. U heeft hier zelf niets voor te doen.

Passend onderwijs Kan uw kind het net niet bolwerken op zijn of haar school voor Speciaal Onderwijs? Of krijgt het niet de aandacht die het nodig heeft omdat de klassen te groot zijn? ‘Past’ uw kind niet in het nieuwe onderwijssysteem? Er zijn ook zorgonderwijsgroepen. Deze bieden uitkomst met een nieuwe vorm van dagbesteding. Het is een combinatie van zorg en onderwijs op een school voor Speciaal Onderwijs. Uw kind ontwikkelt binnen de eigen mogelijkheden en in eigen tempo schoolse vaardigheden. Uw kind leert met andere schoolkinderen samenwerken en spelen.

Op de zorg-onderwijsgroepen werkt men ontwikkelingsgericht en volgens een behandelplan.

Als u uw kind wilt aanmelden voor de Zorgonderwijsgroepen, ga dan naar het Ouder Kind Team bij u in de buurt. Zij maken met u een Perspectiefplan. Dit plan is nodig voor aanmelding.

Speciaal onderwijs (ook bekend als ondersteund onderwijs of buitengewoon onderwijs) is de praktijk van het opleiden van mensen op een manier die accommodatie biedt die tegemoet komt aan hun individuele verschillen, handicaps en speciale behoeften.  Dit omvat het proces van individueel gepland onderwijs, aangepaste apparatuur en materialen en toegankelijke instellingen. Deze interventies zijn ontworpen om personen met speciale behoeften te helpen een hoger niveau van persoonlijke zelfredzaamheid te bereiken en een zo goed mogelijk slagen in onderwijsmogelijkheden.

Inclusief onderwijs

Inclusief onderwijs is onderwijs waarin kinderen vanuit allerlei achtergronden, met én zonder beperkingen samen spelen, werken en leren. Dit vindt plaats op een toegankelijke school in hun eigen omgeving, die hun ouders hebben uitgekozen. Dezelfde school waar ze heen zouden gaan als ze geen handicap hadden. Inclusief onderwijs is open voor iedereen, toegankelijk in alle aspecten en dus met de ondersteuning en zorg waar die nodig is voor optimale ontwikkeling

Van belang is altijd: wat heeft de jongere nodig om zich zo optimaal mogelijk te ontwikkelen?

In de loop van de jaren is in Nederland meer draagvlak ontstaan voor inclusiever onderwijs.

Voorwaarden daarbij zijn wel dat docenten voldoende toerusting en ondersteuning (ook vanuit de jeugdzorg/jeugdhulpverlening via de gemeente) moeten krijgen, dat aanpassingen in de huisvesting mogelijk moeten zijn én dat er wel specialistisch onderwijsvoorzieningen moeten blijven bestaan, zoals toegankelijk lesmateriaal. Onder andere via de experimenteerregeling (dekkend aanbod van scholen waarin regulier en speciaal onderwijs samenkomen in een geïntegreerde voorziening waarbij leerlingen met en zonder extra ondersteuningsbehoefte zo veel als mogelijk samen naar school gaan) wordt inmiddels op veel plaatsen samengewerkt tussen regulier en speciaal onderwijs. 

Voorbeelden van samenwerking tussen regulier en speciaal onderwijs kunt u vinden op Steunpunt Passend Onderwijs. 

Leerplichtwet: Het is belangrijk dat de wetgever de Leerplichtwet verandert en de uitgangspunten van het VN-verdrag handicap toevoegt. Ook is een vrijstelling van de leerplicht nodig, alleen als het écht niet anders kan. Ouders van kinderen met een lichamelijke of psychische beperking kunnen vrijstelling van de leerplicht krijgen. Dan hoeft het kind niet naar school.

Ook is het van belang te weten dat het recht op toegankelijk onderwijs er is voor iedereen, een leven lang. Dus ook op de volwassen leeftijd.